ستون فقرات شما ستون بلندی از استخوان هاست که از گردن تا پایین کمر شما امتداد دارد. به عبارتی از پایه جمجمه (استخوان سر) شروع می شود و به دنبالچه ختم می شود. استخوان ها، ماهیچه ها، تاندون ها و سایر بافت ها، نخاع و مایع اطراف نخاع را در بر می گیرند. بیماری های مهم و شایعی ستون فقرات را مبتلا می کنند. فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی، آرتروز یا استئوآرتریت، پوکی استخوان، سیاتیک، رگ به رگ شدن بیماری هایی رایج، شایع و گریبانگیر انسان هستند. کمردرد شایعترین علامت ستون فقرات است. بیماران در مواجه با علایم و درد ستون فقرات همیشه با این چالش مواجه هستند که به کدام دکتر ستون فقرات مراجعه نمایند و چه نوع درمانی را انتخاب کنند. بهترین درمان و بهترین متخصص ستون فقرات از سوالات و جستجوهای همیشگی هست.
در ادامه این نوشته شما با ستون فقرات یا ستون مهره‌ها بیشتر آشنا می شوید. امیدواریم این اطلاعات برای پیشگیری و درمان بیماری های ستون فقرات مفید و موثر باشند.
عملکرد های مهم :
- دادن ساختار و شکل بدن
- حمایت از حالت بدن
- محافظت از نخاع
- به شما امکان می دهد انعطاف پذیر باشید و حرکت کنید
شکل ستون فقرات
اسکلت فقرات سالم دارای سه انحنای طبیعی است که شکل S را ایجاد می کند. این منحنی ها به عنوان ضربه گیر عمل می کنند تا از آن در برابر آسیب محافظت کنند.چندین استخوان و بافت نرم ستون فقرات شما را تشکیل می دهند. آنها مانند آجر به هم متصل می‌شوند و روی هم چیده شده‌اند تا به روش‌های مختلف به حمایت از بدن شما کمک کنند.
مهره های ستون فقرات
- مهره ها: تعداد مهره های ستون فقرات شما دارای 33 مهره است که کانال نخاعی را تشکیل می دهند. این تعداد مهره کانال نخاعی را می سازند که مانند تونلی است که نخاع و اعصاب شما را در خود جای داده و از آنها در برابر آسیب محافظت می کند. بیشتر مهره‌ها برای ایجاد دامنه حرکتی حرکت می‌کنند. پایین ترین مهره ها (خاجی و دنبالچه) به هم جوش می خورند و حرکت نمی کنند.
قرارگیری افقی ستون فقرات - مفاصل فاست: این مفاصل دارای غضروف (بافت همبند لغزنده) هستند که به مهره ها اجازه می دهد روی یکدیگر بلغزند. اتصالات فاست به شما امکان می‌دهند بچرخید و موجب انعطاف‌پذیری و ثبات شما می‌شوند.
- دیسک های بین مهره ای: این بالشتک های صاف و گرد بین مهره ها قرار می گیرند و به عنوان ضربه گیر عمل می کنند. هر دیسک دارای یک مرکز نرم و ژل مانند (nucleus pulposus) است که توسط یک حلقه خارجی انعطاف پذیر (annulus fibrosus) احاطه شده است.
- نخاع و اعصاب: نخاع شما ستونی از اعصاب است که در کانال نخاعی شما قرار دارند. طناب نخاعی از جمجمه تا پایین کمر شما امتداد دارد. سی و یک جفت اعصاب از طریق سوراخ های بین مهره (فورامن عصبی) منشعب می شوند. این اعصاب پیام هایی را بین مغز و ماهیچه ها حمل می کنند.
- بافت های نرم: رباط ها مهره ها را به هم متصل می کنند تا ستون فقرات شما را در موقعیت خود نگه دارند. ماهیچه ها از ستون فقرات شما حمایت می کنند و به حرکت شما کمک می کنند. تاندون ها ماهیچه ها را به استخوان متصل می کنند و ضمن کمک به حرکت، از آسیب عضلانی جلوگیری می کنند.
نواحی ستون فقرات کدامند؟
33 مهره پنج بخش مجزای ستون فقرات را تشکیل می دهند. از گردن شروع می شود و به سمت دنبالچه می رود، بخش های آن شامل موارد زیر است:
- ستون فقرات گردن : گردن شما دارای 7 مهره (C1 تا C7) است. این مهره های گردن به شما امکان می دهند سر خود را بچرخانید، کج کنید و سرتان را تکان دهید. گردن یک شکل C به سمت جلو ایجاد می کند که به آن منحنی لوردوز می گویند.
- ستون فقرات سینه ای (وسط پشت): قسمت قفسه سینه ای دارای 12 مهره (T1 تا T12) است. دنده های شما در عقب به این مهره ها می چسبند. قسمت قفسه سینه ای کمی به سمت عقب خم می شود تا یک شکل C به عقب به نام منحنی کیفوتیک ایجاد شود.
- ستون فقرات کمر : 5 مهره (L1 تا L5) کمر شما را تشکیل می دهند و از قسمت های بالاتر ستون فقرات شما پشتیبانی می کنند. کمر به لگن شما متصل می شود و بیشتر وزن بدن شما و همچنین استرس ناشی از بلند کردن و حمل وسایل را تحمل می کند. کمر به سمت جلو خم می شود تا یک انحنای لوردوتیک C شکل ایجاد کند.
- استخوان خاجی(ساکروم): این استخوان مثلثی شکل به باسن شما متصل می شود. 5 مهره خاجی (S1 تا S5) در طول رشد جنین به هم جوش می خورند، به این معنی که حرکت نمی کنند. استخوان خاجی و لگن حلقه ای به نام کمربند لگنی تشکیل می دهند.
- دنبالچه : 4 مهره جوش خورده این تکه کوچک استخوانی را در پایین ستون فقرات تشکیل می دهند. ماهیچه ها و رباط های کف لگن به دنبالچه می چسبند.
بیماری های رایج ستون فقرات
ستون فقرات شما نقش مهمی در زندگی روزمره شما دارد. فشار زیادی به آن وارد می شود و در خطر آسیب و صدمات قرار می گیرد. بیماری رایج آن عبارتند از:
- آرتریت، مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان
- نقایص مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا
- کشیدگی و رگ به رگ شدن
- آرتروز ستون فقرات
- انحنای ستون فقرات ( اسکولیوز و کیفوز )
- فتق دیسک
سایر بیماری ها عبارتند از:
- بیماری های عصبی عضلانی، مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک(َALS)
- آسیب های عصبی، مانند سیاتیک، تنگی کانال نخاعی
- پوکی استخوان
- صدمات نخاعی، از جمله شکستگی و فلج
- تومور و سرطان
- عفونت، مانند مننژیت و استئومیلیت
علائم بیماری ستون فقرات
شایع ترین علامت کمر درد یا گردن درد است. بیش از 80 درصد انسان ها در مقطعی از زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند.
سایر علائم و نشانه ها عبارتند از:
- اسپاسم عضلانی
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- ضعف یا بی حسی در اندام ها (بازوها و پاها)
- ضعف عضلانی
- فلج
تشخیص بیماری های ستون فقرات
روند تشخیص اغلب با شرح حال بیمار شروع می شود و شامل موارد زیر است:
- شرح گرفتن از بیمار
- معاینه فیزیکی بیمار
- بررسی سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی
- بررسی علائم و عوامل خطر
- در صورت مشکوک بودن به آسیب یا اختلال عصبی، معاینه عصبی کامل
بیمار به شدت درد از 1 تا 10 نمره می دهد.
با توجه به مشکل هر بیمار، پزشک ممکن است یک یا چند روش تشخیصی را برای بیماری ستون فقرات توصیه و تجویز کند.
- اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی : MRI از امواج رادیویی و یک آهنربای قوی برای تولید تصاویر دقیق استفاده می کند. MRI در تشخیص آسیب ها و اختلالات در بافت نرم مانند ماهیچه ها، رباط ها، تاندون ها، نخاع و اعصاب مفید است.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری : CT از اشعه ایکس تخصصی با یا بدون ماده حاجب برای تولید تصاویر مقطعی و سه بعدی استفاده می کند. سی تی تصاویری را ارائه می دهد که جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس ساده برای ارزیابی صدمات یا اختلالات استخوانی دارند.
- اشعه ایکس : ما از اشعه ایکس گردن یا نواحی مختلف پشت برای بررسی مشکلات استخوانی مانند شکستگی، آسیب های دیگر و اختلالات مزمن استفاده می کنیم.
- بیوپسی: اگر مشکوک به سرطان باشد، جراحان مغز و اعصاب ما می توانند نمونه بافت کوچکی را برای تجزیه و تحلیل زیر میکروسکوپ بگیرند.
- نوارعصب و عضله : الکترومیوگرافی (EMG) و هدایت عصبی (NCV) فعالیت الکتریکی تولید شده توسط عضلات و اعصاب را اندازه گیری می کنند. به طور کلی شامل دیدن چگونگی واکنش قسمت های مختلف بدن به تحریک الکتریکی و ثبت فعالیت الکتریکی عضلات هست.
- آزمایش خون
- تست تراکم استخوان DEXA
- پنکسیون کمری(LP)
بیماری ستون فقرات چگونه درمان می شود؟
درمان برای هر بیماری بر اساس نوع بیماری و علائم و شدت آن و شرایط فردی او متفاوت است. درمان های رایج شامل موارد زیر هستند :
- انجام حرکات ورزشی یا حرکات اصلاحی بخصوص ورزش درمانی کمر
- داروها (ضد التهاب، شل کننده عضلانی و غیره)
- توانبخشی، فیزیوتراپی،طب سوزنی، ماساژ درمانی و کایروپراکتیک
- تزریق ستون فقرات (تزریق استروئید اپیدورال، بلوک های عصبی و غیره)
- جراحی ستون فقرات (دیسککتومی، فورمینوتومی، فیوژن و غیره)
چگونه می توانم ستون فقراتم را سالم نگه دارم؟
ماهیچه های قوی پشت می توانند از اسکلت فقرات شما محافظت کنند و از بیماری آن جلوگیری کنند. سعی کنید حداقل دو بار در هفته ورزش های تقویت کننده کمر و کششی انجام دهید. حرکات اصلاحی باعث تقویت عضلات مرکزی شما (عضلات شکم، پهلو و پشت) می شود تا عضلات از اسکلت بدن شما حمایت کنند.
سایر اقدامات حفاظتی عبارتند از:
- هنگام بلند کردن وسایل، زانوها را خم کنید و پشت خود را صاف نگه دارید.
- حفظ وزن سالم
- استفاده از وضعیت مناسب نشستن، ایستادن، خوابیدن (صاف نشستن، نه خمیده نشستن)
با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی و پزشکی در مورد اینکه چگونه می توانید مهره ها و سایر استخوان های خود را سالم نگه دارید صحبت کنید.
چه زمانی باید به ارائه دهنده مراقبت های پزشکی مراجعه کنم؟
اگر علائم زیر دارید حتما به دکتر ستون فقرات مراجعه نمایید:
- کمر درد همراه با تب
- مشکلات کنترل روده یا مثانه
- ضعف یا درد شدید پا
- بی حسی در بازوها یا پاها
- دردی که بدتر می شود، باعث حالت تهوع، بی خوابی می شود یا در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند.
سخن پایانی
ستون فقرات شما ساختار پیچیده ای از استخوان های کوچک مهره، دیسک های محافظ، اعصاب، مفاصل، تاندون ها، رباط ها و عضلات است. این قسمت از بدن شما در معرض خطر آسیب، آرتریت، فتق دیسک، تحت فشار قرار گرفتن اعصاب و سایر شرایط است. کمردرد می تواند بر توانایی شما برای انجام کار روزانه یا شرکت در فعالیت هایی که از آن لذت می برید تأثیر بگذارد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی و پزشک می‌تواند به کاهش کمردرد شما کمک کند و پیشنهاداتی را برای تقویت ماهیچه‌هایی که از اسکلت بدن شما حمایت می‌کنند ارائه دهد.
بدون نظر