بلوک عصبی

بلوک عصبی یا بلاک عصبی به معنای اختلال در عملکرد یک عصب یا بلوک شدن ارتباط عصبی است و می‌تواند به دلیل مشکلات مختلفی ایجاد شود، مانند التهاب، فشار، آسیب مکانیکی، عفونت یا تشکیل توده‌های غیرطبیعی در نزدیکی عصب. عصب‌ها، سلول‌هایی هستند که برای انتقال اطلاعات الکتریکی و شیمیایی در سراسر بدن مسئول اند.

بلوک عصبی معمولاً باعث کاهش یا از بین رفتن حس و حرکت در مناطقی است که توسط عصب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. علائم و نشانه‌هایش می‌توانند شامل درد، تحریکات الکتریکی و ضعف عضلانی باشند.

 در زیر به برخی از انواع رایج بلوک عصبی اشاره می‌کنیم:

  • بلاک عصبی موضعی (Local Nerve Block): در این نوع، عصب مورد نظر یا گروهی از عصب‌ها در یک منطقه محدود بسته می‌شوند. معمولاً از آن برای کنترل درد موضعی و تسکین عملکرد عصبی در آن منطقه استفاده می‌گردد. به عنوان مثال، بلوک عصبی دندان‌ها، بلوک عصبی دردهای عضلانی و مفصلی، و بلوک عصبی برای کاشت واژن است.
  • بلاک عصبی همگانی (Regional Nerve Block):یک عصب یا گروهی از عصب‌ها در یک منطقه گسترده‌تر بسته می‌شوند. در این نوع برای کاهش درد و تسکین عملکرد عصبی در مناطق بزرگتری مانند یک عضو بدن مثل بازو، پا، یا ناحیه شکم استفاده می‌گردد.
  • بلاک عصبی محیطی (Peripheral Nerve Block): در این نوع بلوک عصبی، یک عصب محیطی در نزدیکی منطقه عمل جراحی بسته می‌شود. این نوع معمولاً برای کاهش درد و کنترل عملکرد عصبی در مناطق خاص مانند بازوها، پاها، دستگاه تناسلی و غیره استفاده می‌گردد.
  • بلاک عصبی مرکزی (Central Nerve Block): در این نوع، عصب‌های مرکزی مانند عصب‌های ستون فقرات و عصب‌های مغزی توسط  متخصص ستون فقرات  بسته می‌شوند.
  • بلاک عصبی قلبی (Cardiac Nerve Block): در این نوع، عصب‌هایی که به قلب متصل هستند بسته می‌گردند. این بلوک عصبی برای کنترل ضربان قلب و کاهش درد در برخی از شرایط قلبی مانند آریتمی‌ها و دردهای قلبی استفاده می‌شود.
  • بلاک عصبی سراحتی (Spinal Nerve Block): در این نوع، دستگاه تخصصی از مواد مخدر به فضای اطراف نخاع تزریق می‌گردد. معمولاً برای کنترل درد در ناحیه پایین بدن مانند پایین پهلو، کمر، و پاها استفاده می‌شود.
  • بلاک عصبی اندازه‌گیری (Nerve Conduction Block): در این نوع بلوک عصبی، انتقال اطلاعات الکتریکی در طول عصب بسته می‌گردد و به عنوان یک روش درمانی برای برخی اختلالات عصبی مانند نوروپاتی و تشنج عصبی استفاده می‌شود.
  • بلاک عصبی سیمپاتیک (Sympathetic Nerve Block): در این نوع، عصب‌های سیمپاتیک که مسئول کنترل تنظیمات اتونوم نظیر فشار خون و دمای بدن هستند، بسته می‌گردند. برای کنترل درد مزمن، درمان برخی اختلالات و عوارض عصبی و عروقی استفاده می‌شود.

بلوک عصبی

چه زمانی بلوک عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد

  • کاهش درد: به عنوان روشی برای کاهش درد در مناطق محدود بدن استفاده می‌شود. این ممکن است شامل بلوک عصبی درد عضلانی، درد مفصلی، درد دندانی و غیره باشد. با بسته شدن عصب مربوطه، انتقال پیام‌های درد به مغز متوقف می‌شود و در نتیجه درد کاهش می‌یابد.
  • کنترل عملکرد عصبی: برای کنترل و تسکین عملکرد عصبی در مناطق مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ممکن است شامل بلوک عصبی قبل از عمل جراحی، برای کنترل حرکت عضلانی، کنترل ترشحات بدن و غیره باشد.
  • تشخیص: برخی اوقات، می‌تواند به عنوان یک روش تشخیصی مورد استفاده قرار بگیرد. با بلوک کردن یک عصب خاص، پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا علایم و نشانه‌های مشخصی با تحریک آن عصب در منطقه‌ای خاص تحت تأثیر قرار می‌گیرد یا خیر.
  • درمان برخی اختلالات: در برخی از اختلالات عصبی و عروقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در برخی از حالات تشنج عروقی، بلوک عصبی سیمپاتیک به منظور کنترل عوارض احتمالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه آمادگی برای انجام بلوک عصبی چگونه است

  • مشاوره با پزشک: ابتدا باید با پزشک خود در مورد نیاز به بلوک عصبی و جزئیات آن مشاوره کنید. پزشک شما باید اطلاعات کاملی در مورد آن، منافع و مخاطرات آن را به شما ارائه دهد و به سوالات شما پاسخ دهد.
  • اطلاعات پزشکی: به پزشک خود در مورد تاریخچه پزشکی و داروهایی که استفاده می‌کنید، اطلاع دهید. این شامل درمان‌های قبلی، بیماری‌های موجود، حساسیت‌ها و داروهایی که استفاده می‌کنید، می‌شود.
  • آزمایشات: برخی از بیماران ممکن است نیاز به آزمایشات قبلی داشته باشند تا مطمئن شوند وضعیت سلامتی آنها برای بلوک عصبی مناسب است. این آزمایشات احتمالا شامل آزمایش خون، آزمایش عملکرد کلیه و دیگر آزمایشات مورد نیاز باشد.
  • اطلاعات پیش‌آمدها: قبل از انجام بلوک عصبی، به شکل صادقانه درباره هرگونه علایم یا پیش‌آمدهای قبلی که ممکن است تجربه کرده‌اید، به پزشک اطلاع دهید. این شامل عفونت‌ها، خونریزی‌ها، واکنش‌های آلرژیک، یا هر مشکل دیگری است که در رابطه با بلوک عصبی در گذشته تجربه کرده‌اید.
  • رژیم غذایی و داروها: پزشک شما ممکن است توصیه کند در روز بلوک عصبی، قبل از آن خالی معده بمانید.
  • ایجاد راحتی و آرامش: قبل از انجام بلوک عصبی، سعی کنید روحیه خود را بهتر نمایید و استراحت کافی داشته باشید. استرس و نگرانی می‌تواند تأثیر منفی بر روی این فرآیند داشته باشد. بهتر است قبل از اقدام، یک شب خوب خوابید و همچنین راه‌هایی مانند ماساژ یا تمرینات تنفس عمیق را برای کاهش استرس و آرامش امتحان کنید.
  • تنظیمات بیمارستانی: در صورتی که بلوک عصبی به صورت بستری انجام می‌شود، باید به تنظیمات بیمارستانی پیش از ورودتان رسیدگی نمایید. از قبل بیمارستان را مطلع سازید و تمامی مستندات و مدارک لازم را همراه داشته باشید.

بلوک عصبی تا چه مدت ماندگاری دارد

ماندگاری ممکن است بستگی به نوع بلاک عصبی، داروهای استفاده شده و واکنش بدن شما داشته باشد. به طور کلی، ممکن است برای مدت زمان مختلفی از چند ساعت تا چند هفته ماندگاری داشته باشد. بعد از مدت زمان مشخص، تأثیر آن کاهش می‌یابد و عملکرد طبیعی عصبی به تدریج برمی‌گردد.

بلوک عصبی

عواملی که ممکن است تأثیر داشته باشند عبارتند از:

  • نوع دارو : انواع مختلف داروهای بلاک عصبی ممکن است مدت زمان متفاوتی از اثر خود را داشته باشند. برخی از داروها می‌توانند تأثیرات کوتاه‌مدت داشته و بعد از چند ساعت اثر آنها کاهش یابد، در حالی که برخی داروها می‌توانند تا چند هفته ماندگاری داشته باشند.
  • واکنش بدن شما: هر فرد به طور متفاوت به بلاک عصبی و داروهای استفاده شده در آن واکنش نشان می‌دهد. بعضی از افراد ممکن است به علت شرایط فیزیولوژیک و فارماکولوژیک خود، به مدت طولانی‌تری به بلوک عصبی واکنش نشان دهند.
  • موقعیت و نوع عصب: ماندگاری می‌تواند به تناسب با نوع و موقعیت عصب متغیر باشد. برخی از عصب‌ها ممکن است سریعتر به حالت طبیعی خود بازگردند، در حالی که دیگران ممکن است برای مدت طولانی‌تری بلوک شوند.

عوارض و خطرات بلوک عصبی

  • همانطور که در هر روش پزشکی دیگری، بلوک عصبی نیز ممکن است خطرات و عوارضی داشته باشد. اما بلوک عصبی به طور کلی یک روش ایمن و موثر است که در دست پزشکان مجرب انجام می‌شود. در زیر برخی از عوارض و خطرات ممکن را ذکر می‌کنیم:
  • عوارض مربوط به محل بلوک: این شامل درد، خونریزی، عفونت، سرخی و تورم در محل تزریق دارو می‌شود. این عوارض معمولاً موقتی و خود به خود بهبود می‌یابند.
  • تأثیرات ناخواسته: ممکن است تأثیرات ناخواسته روی مناطق دیگر بدن داشته باشد. به عنوان مثال، کاهش قدرت عضلانی، احساس سنگینی در عضلات، کاهش حس در منطقه‌ای از بدن و غیره. این تأثیرات ممکن است به طور موقت یا برای مدت طولانی باشد.
  • واکنش آلرژیک: در برخی از موارد، ممکن است به داروهای مورد استفاده در بلاک عصبی حساسیت داشته باشید و واکنش‌های آلرژیک مانند آنافیلاکسی را تجربه کنید. این نوع واکنش‌ها نادر است اما ممکن است خطرناک باشند.
  • آسیب به عصب‌ها و بافت‌های اطراف: در موارد نادر، ممکن است بلوک عصبی به طور غیرمنتظره به عصب‌ها و بافت‌های اطراف آسیب برساند. این موارد به دلیل تغییرات تشریحی در بدن، ناهنجاری‌های عصبی یا فنی بودن روش انجام بلوک عصبی رخ می‌دهند.
  • عوارض دارویی: داروهای استفاده شده در این فرایند ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که شامل افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون، تهوع، سرگیجه و خواب آلودگی می‌شود. این عوارض معمولاً موقتی هستند و پس از مدت کوتاهی بهبود می‌یابند.
  • خطرات عملیاتی: بلاک عصبی یک روش جراحی است که نیازمند مهارت و دقت می باشد. خطرات عملیاتی شامل خطا در محل تزریق دارو، نفوذ به عروق خونی یا اعصاب نادرست، آسیب به ساختارهای مجاور و خطر عفونت می‌شود.
  • عوارض مربوط به استفاده از تجهیزات: برخی از بلوک‌های عصبی نیازمند استفاده از تجهیزات مانند تولید کننده تصاویر رادیوگرافی یا الکتروفیزیولوژی می‌باشند. استفاده از این تجهیزات ممکن است عوارضی مانند حساسیت به مواد نشر شونده، تنش ناشی از وجود تجهیزات در نزدیکی بدن و غیره را به همراه داشته باشد.
  • عوارض ناشی از بلوک عصبی خود: بلاک عصبی ممکن است نیازمند تزریق مواد مخدر یا الکل باشد، که ممکن است عوارض خاصی در بدن ایجاد کند. این عوارض ممکن است شامل تحریک موضعی، تغییرات در فشار خون، اختلال در تنفس، عوارض الکلی و غیره باشد.

دکتر اسماعیل نوریمشاهده نوشته ها

Avatar for دکتر اسماعیل نوری

دانش آموخته دوره تخصص طب فیزیکی و توانبخشی در دانشگاه علوم پزشکی ایران، با 18 سال تجربه بالینی و مطب

بدون نظر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *