بیماری دیسک گردن که به آن آرتروز گردن نیز گفته می‌شود، مجموعه‌ای از بیماری‌های مرتبط با گردن و مهره‌های ستون فقرات است. این عارضه معمولاً در اثر وارد شدن فشار زیاد و ناگهانی روی مهره‌های گردن است. اگرچه ممکن است دیسک گردن دلایل دیگری مانند ساییدگی و فرسایش سیستم استخوانی و یا کهولت سن نیز داشته باشد.

در هر صورت چنانچه شما هم با علائم دیسک گردن مواجه هستید، این مقاله را تا انتها بخوانید چراکه در این مطلب دلایل بیرون زدگی دیسک گردن و روش‌های درمان را بیان می‌کنیم. همچنین در صورتی که نیاز به راهنمایی درباره مشکلات مربوط به دیسک یا علائم آن دارید، می‌توانید با شماره تلفن  02188021345 تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید.

دیسک گردن چیست؟

مهره‌های ستون فقرات در قسمت گردن 7 عدد هستند. در بین این مهره‌ها ماده‌ای ژلاتینی به نام دیسک وجود دارد که فشار جمجمه را روی مهره‌ها توزیع کرده و باعث می‌شود حرکت مهره‌ها روی هم به نرمی انجام شود. در واقع می‌توان گفت دیسک نیز نوعی مفصل با ساختار منحصر به فرد برای قرار گیری مهره‌ها روی هم است.

همانطور که اشاره شد بیرون زدگی دیسک گردن که به آن آرتروز گردن نیز گفته می‌شود، دلایل مختلفی دارد. مهمترین دلایل آن وارد شدن فشار شدید و ناگهانی به گردن و یا سائیدگی و فرسایش سیستم استخوانی مفاصل به دلیل بالا رفتن سن است.

حدوداً میتوان گفت بعد از 35 سالگی، به تدریج مایع موجود در دیسک گردن شروع به کم شدن و خشک شدن میکند. این ماده ژلاتینی، مقادیر زیادی آب در ترکیبات خود دارد و انعطاف پذیری حرکات گردن را بر عهده دارد. اما وقتی خشک شود، انعطاف حرکت گردن کم میشود و مهره های گردن که در مجاورت هم هستند، سخت تر حرکت میکنند. حتی ممکن است خشک شدن مایع موجود در گردن، منجر به ساییدگی مهره ها شود و یا کم کم بیرون زدگی دیسک گردن را به دنبال داشته باشد. به این وضعیت بیرون زدگی دیسک گردن یا اصطلاحاً دیسک گردن گفته می‌شود.

رایج‌ترین علائم دیسک گردن

دیسک گردن در افراد مختلف بر اساس سن و شرایط جسمی به شکل های مختلفی بروز پیدا می‌کند. در ادامه به اصلی‌ترین و رایج ترین علائمی که بیماران حین مراجعه به پزشک دارند، اشاره می‌کنیم.

دیسک گردن و سرگیجه

همانطور که اشاره شد یکی از وظایف دیسک گردن، توزیع فشار بین مهره‌ها است. با فرسوده شدن مهره‌های گردن و تحلیل رفتن دیسک، آرتروز به وجود می‌آید که منجر به بروز سرگیجه در فرد مبتلا می‌شود.

به عبارت دیگر این وضعیت باعث وارد آمدن فشار به نخاع یا اعصاب نخاعی شده و جریان خون در مغز و گوش داخلی را مسدود می‌کند. از این رو فرد دچار سرگیجه و نا توانی در حفظ تعادل خود خواهد شد.

دیسک گردن و سردرد

معمولاً افرادی که دیسک مهره‌های اول تا سوم آنها دچار بیرون زدگی می‌شود، سردرد را تجربه می‌کنند. از آنجایی‌که درد از نزدیک‌ترین نقطه به عصب سه قلو (تر ژمینال) شروع می‌شود، ممکن است این درد به پشت سر و صورت نیز سرایت کند.

به یاد داشته باشید که بیرون زدگی دیسک در مهره‌های پایین‌تر نیز می‌تواند به واسطه خود دیسک، مفاصل اطراف گردن، خستگی عضلات یا فشردگی عصب نیز ایجاد شود.

دیسک گردن و درد دست راست

از آنجایی‌که اکثر افراد راست دست هستند و کارهای روزانه مثل ورزش، خرید، رانندگی و … را با دست راست خود انجام می‌دهند، طبیعی است که دست راست بیشتر در معرض استهلاک و آسیب باشد.

احساس درد در دست راست می‌تواند به دلیل پارگی، کشیدگی، ضرب دیدگی یا التهاب تاندون‌ها باشد. همچنین آسیب‌هایی مانند بیرون زدگی دیسک گردن، یخ زدگی شانه، شکستگی، ساییدگی مفاصل شانه باشد.

هر یک از مواردی که به آنها اشاره کردیم، درد در ناحیه خاصی بروز می‌کند و یک فیزیوتراپیست متبحر می‌تواند با معاینه بالینی و تست گرفتن از بیمار، ریشه درد و روش درمان را مشخص نماید.

وجود درد در دست راست بیمار و اینکه آیا این درد به معنی بیرون زدگی دیسک کمر است یا خیر، کاملاً به شرایط بیمار و نوع بیرون زدگی دیسک بستگی دارد. در این شرایط انجام تست ام آر آی میتواند به تشخیص نوع و شدت بیرون زدگی دیسک کمک کند. اینکه بیرون زدگی دیسک یک طرفه است یا دو طرفه و اگر یک طرفه است مربوط به سمت راست میشود یا سمت چپ، همه این موارد در تست MRI معلوم میباشد.

دیسک گردن و تاری دید

بیرون زدگی دیسک گردن که نام دیگر آن آرتروز گردن است، با علائمی همراه است که از جمله شایع ترین و مهمترین آنها میتوان به تاری دید یا تار شدن بینایی، سرگیجه و عدم تعادل، سر درد و دوبینی اشاره کرد. در صورت مشاهده چنین علائمی بهتر است به متخصص گردن مراجعه نمایید.

دیسک گردن و چشم درد

اختلالات عضلانی در گردن و شانه‌ها می‌تواند سردرد یا چشم درد را به دنبال داشته باشد، چراکه جریان خون به چشم محدود می‌شود. چنانچه دیسک گردن با سردرد میگرنی همراه باشد، بیمار چشم درد را نیز تجربه خواهد کرد.

دیسک گردن و بی حسی صورت

یکی از بیشترین سوالات بیماران و مراجعه کنندگان به کلینیک های ارتوپدی این است که آیا بیرون زدگی دیسک گردن می‌تواند منجر به ایجاد درد و بی حسی در ناحیه صورت شود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم در برخی موارد بله!

تحقیقات انجام شده روی بیماران مختلف نشان داده است که اکثر افرادی که دارای بیرون زدگی دیسک گردن هستند، در اعضای صورت خود احساس ضعف و بی حسی میکنند. این بیماران علاوه بر بی حسی یا گزگز شدن صورت، از مشکلاتی مانند گردن درد، دست درد و وجود درد یا ضعف در بازوها نیز شکایت دارند.

علت درد و بی حسی صورت در بیماران مبتلا به دیسک گردن چیست؟

شایان ذکر است که بگوییم هر نوع حس در صورت، به اعصاب سه گانه مربوط می‌شود. این اعصاب مربوط به جمجمه هستند که مستقیما از مغز می‌آیند. زمانی که در عملکرد این اعصاب سه گانه، اختلالی بوجود می‌آید، با احساسات و دردهای مختلفی در صورت مواجه می‌شویم. در اغلب موارد این حس چیزی شبیه بی‌حسی یا گزگز است که در یک طرف صورت احساس می‌شود. شایع ترین مواردی که بیماران دیسک گردن، در ناحیه صورت با آن مواجه میشوند، عبارتند از:

• درد اعصاب سه گانه
• فلج بل
• صرع
• اسکلروزیس چندگانه
• سندرم جیلیان بار

علت بیرون زدن دیسک گردن

در قسمت‌های قیلی اشاره کردیم که بیرون زدگی دیسک می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از وارد شدن فشار زیاد و ناگهانی گرفته تا افزایش سن و مسائل ژنتیکی. در این بخش به طور مفصل به هر یک از دلایلی که زمینه ابتلاء به دیسک گردن را فراهم میکند می‌پردازیم.

ژنیک و عامل وراثت

همانطور که اشاره کردیم، با افزایش سن، دیسک تحلیل رفته و مستعد بیرون زدگی است. در چنین شرایطی فقط یک حرکت نامناسب کافیست تا این اتفاق رخ دهد. اما سوال اینجاست که چرا برخی افراد در سنین پایین دچار این عارضه میشوند و برخی دیگر اصلا آن را تجربه نمی‌کنند؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم ژنتیک و وراثت عامل بسیار مهمی در ابتلاء به دیسک است. به عبارت دیگر در خانواده‌هایی که چند نفر از آنها به بیماری دیسک گردن مبتلا هستند، انتظار می‌رود نسل بعدی نیز خشکی و بیرون زدگی دیسک را تجربه کنند. به عبات دیگر ژن افراد تعیین می‌کند که با افزایش سن، چقدر احتمال دارد خشکی در دیسک رخ دهد و دیسک چه میزان مقاومت داشته باشد که بستگی به ساختار مولکولی آن دارد.

افزایش سن

همانطور که اشاره کردیم، سن نیز در ابتلا به بیماری های دیسک نقش مهمی دارد. معمولاً افراد در سنین 35 تا 60 سالگی با بیرون زدگی دیسک مواجه می‌شوند. افراد کمتر از 35 سال، هنوز دیسک از انعطاف پذیری برخوردار است و بیرون زدگی اتفاق نمی‌افتد. در سنین بالای 60 سال نیز به دلیل محدودیت حرکات ستون فقرات، ابتلا به دیسک امری نادر است.

وارد شدن فشار به گردن

بعد از عواملی مثل وراثت و سن، وارد شدن فشارهای فیزیکی مهمترین عامل در آسیب رسیدن به دیسک و بیرون زدگی آن هستند. شاید تصور کنید منظور از فشار، لزوماً بلند کردن یک جسم سنگین است، اما خم شدن‌های طولانی سر به سمت پایین به دلیل ساعات طولانی کار کردن با موبایل، نشستن طولانی مدت پشت میز و کار کردن با مانیتور کامپیوتر یا خواندن کتاب درسی نیز میتواند به مهره‌های گردن فشار وارد کند.

علاوه بر این انجام ورزش‌های غیر اصولی، عادت های غلط مثل بد نشستن و بد خوابیدن و قرار گیری در وضعیت ناسازگار با آناتومی بدن می‌تواند منجر به بیرون زدگی دیسک گردن شود. در آخر شاید باورش برایتان سخت باشد اما کشیدن سیگار و اضافه وزن نیز در خشک شدن دیسک و تنش های مفصلی در ناحیه گردن مؤثر هستند.

چرا بیرون زدگی دیسک گردن میتواند خطرناک باشد؟

شاید تصور کنید که دیسک گردن به معنای یک گردن درد ساده است و با چند قرص مُسکن برطرف می‌شود. اما باید بدانید که ستون فقرات که نخاع از داخل آن عبور می‌کند، شامل تعداد زیادی عصب حسی است که وظیفه کنترل حرکت دست ها و قسمت‌های مختلف بدن را بر عهده دارند. همچنین در قسمت گردنیِ نخاع الیاف عصبی وجود دارند که به سمت پایین امتداد یافته و مسئول ایجاد حس و کنترل ادرار و مدفوع در قسمت پایین‌تنه هستند.

به همین دلیل دیسک گردن که درست در مجاورت نخاع و عصب‌های اصلی بدن است، موضوع بسیار مهمی است که در صورت بروز علائم حتما باید پیگیری و توسط پزشک متخصص بررسی شود. چراکه در صورت سهل انگاری و عدم رسیدگی می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به نخاع و اعصاب بدن شود.

روش تشخیص بیرون زدگی دیسک گردن

احساس درد در گردن و یا دردی که از گردن به دست هل انتشار پیدا کند، نشانه ابتلاء به دیسک گردن نیست. اما در صورتی که درد و یا سوزش مداوم در قسمت گردن احساس کردید بهتر است به پزشک مراجعه نموده و پس از معاینه و بررسی به شما راهکار مناسب ارائه دهد.

یکی از رایج‌ترین تست‌هایی که پزشک یا جراح مغز و اعصاب پس از معاینه از بیمار می‌خواهند که انجام دهد، تست ام آر آی است. نتیجه این تست، وضعیت دیسک‌ها و شدت و محل بیرون زدگی آن را مشخص می‌کند.

در برخی بیماران نیز لازم است سی تی اسکن انجام شود تا جزئیات وضعیت مفاصل و مهره‌ها به خوبی دیده شود. عکس رادیولوژی نیز می‌تواند اطلاعاتی در مورد قوس گردن و پایداری مهره‌ها روی هم، در اختیار پزشک قرار دهد.

روش دیگری که پزشکان برای بررسی وضعیت عضلات و عصب‌ها انجام می‌دهند، گرفتن نوار عضله و نوار عصب است. در این روش به کمک سوزن‌های ظریفی که وارد عضلات دست و پا می‌شود، میزان عملکرد عصب ها مشخص می‌گردد. همچنین نوار عصب نشان می‌دهد که کدام عصب آسیب دیده است و میزان و شدت فشار وارد شده بر عصب چقدر بوده است.

روش های درمان دیسک گردن

شاید برایتان سوال باشد که دیسک گردن را چگونه درمان کنیم ؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم در صورت ابتلا به دیسک گردن، بسته به نوع و شدت آن درمان‌های مختلفی پیش روی شماست. پزشک متخصص در این شرایط یکی از روش‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌دهد.

1- درمان دارویی دیسک گردن

مثل هر بیماری دیگری، اولین روش درمانی برای بیرون زدگی دیسک گردن، درمام دارویی و استراحت است. به عبارت دیگر تاثیر استراحت در روند بهبودی بیمار مبتلا به دیسک گردن، بسیار بیشتر از چیزی است که تصورش را می‌کنید.

استراحت به معنی عدم وارد کردن فشار به گردن و کم کردن فعالیت‌هایی است که با این عضو در ارتباط هستند. در صورت تشخیص پزشک می‌توانید از گردنبند یا “کولار” به عنوان وسیله کمکی برای استراحت استفاده کنید. این وسیله تا حدودی حرکات گردن را محدود می‌کند و از این طریق به بیمار هشدار می‌دهد که مجاز به حرکات غیر اصولی در ناحیه گردن نیست.

علاوه بر این مصرف داروهای ضد التهاب، ضد درد، شل کننده عضلات و نیز برخی ویتامین ها می‌تواند برای بهبود درد ناحیه گردن و حتی بیرون شدگی دیسک تا حد زیادی کمک کننده باشد. توصیه می‌شود ضمن توجه به علائم هشدار دهنده در مورد دیسک گردن، برای اقدام نسبت به جراحی تا زمان پاسخ درمان دارویی صبر کنید.

یه طور کلی درمان های غیر جراحی دیسک گردن عبارتند از: گردنبند، داروهای مُسکن، ویتامین ها، آب درمانی و طب سوزنی. درمان‌های دیگری مثل جلسات فیزیوتراپی، ورزش درمانی، کایروپرکتیک که بر اساس صلاحدید پزشک متخصص یا جراح مغز و اعصاب تجویز می‌شوند نیز میتواند مؤثر باشد.

اما شاید انجام همه آنها به طور هم‌زمان اقدام مناسبی نباشد و متناسب با شرایط فیزیکی بیمار و شدت بیرون زدگی دیسک گردن، ممکن است بتوان از یک یا چند روش برای تکمیل درمان بهره برد.

در واقع هدف از این درمان‌ها کنترل درد و تقویت عضلات گردن است تا بتوانند با حمایت از ستون فقرات، فشار را از روی دیسک بردارند و ترمیم آنها را امکان‌پذیر کنند. هر یک از این درمان‌ها، انواع مختلفی دارند که به کار گیری آنها به شرایط بیمار به طور مستقیم بستگی دارد. به عنوان مثال فیزیوتراپی شامل ماساژ، تحریک الکتریکی عضلات، تحریک منطقه دچار اسپاسم با امواج صوتی، استفاده از میدانهای مغناطیسی (مگنت) و غیره است.

2- جراحی دیسک گردن

شاید برایتان سوال باشد که چه زمانی دیسک گردن باید جراحی شود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم اگر پزشک متخصص برای شما روش جراحی را در نظر گرفته، خبر خوب این است که جراحی دیسک گردن، کم دردسرترین و کم‌عارضه‌ترین جراجی در بین جراحی های مغز و اعصاب است. گرچه هر عملی ریسک‌های خاص خود را دارد، اما خطر عفونت و عدم مطلوبیت نتیجه جراحی در این عمل بسیار کم است و دوران نقاهت پس از عمل بسیار آسان، کوتاه و با درد کم است.

عمل جراحی دیسک گردن به این صورت است که در مجاورت مری و نای، دسترسی به دیسک گردن فراهم می‌شود و پس از برداشتن دیسک آسیب دیده، پروتز جایگزین آن می‌شود. مدت زمان مورد نیاز برای بستری بیمار پس از عمل در حالت عادی یک روز است و درد در ناحیه عمل شده نیز به سرعت از بین می‌رود.

همچنین دردی که از ناحیه گردن به دست‌ها سرایت می‌کرد بلافاصله برطرف می‌شود. البته در صورت شدت بیرون زدگی دیسک گردن و وجود علائمی مانند ضعف و کوچک شدن عضلات، اختلال راه رفتن و اختلال کنترل ادرار و مدفوع، ممکن است کمتر و دیرتر به درمان پاسخ دهند و گاهی حتی به درجاتی باقی بمانند.

جراحی زمانی به کار میرود که درمان‌های دارویی مؤثر نباشند و بیمار همچنان درد داشته باشد. به طور کلی میتوان گفت جراحی در حالتی که فرد بیمار دچار ضعف ناگهانی و شدید در ناحیه دست ها یا پاها، اختلال و بی اختیار در کنترل ادرار و مدفوع داشته باشد، ضرورت میابد. به عبارت دیگر میتوان گفت صبر و تعلل در چنین مواردی می‌تواند منجر به ماندگار شدن این عوارض شود.

3- جراحی‌ بسته یا بدون تهاجم دیسک گردن

در برخی موارد ممکن است به دلیل وخامت شرایط بیمار و شدت بیرون زدگی دیسک، درمان‌های دارویی اثربخش نباشند. از بنابر دلایلی بیهوشی برای بیمار خطرناک باشد، پزشک معالج انجام جراحی را صلاح نمی‌داند. در چنین شرایطی از جراحی های کم تهاجمی یا اصلاحاً بسته استفاده می‌کنند.

درمان غیرتهاجمی به حالتی گفته می‌شود که نیاز به جراحی باز و برش دادن عضو نباشد. از جمله آن‌ها می‌توان به تزریق مواد ضدالتهاب در اطراف ریشه عصبی درگیر (بلوک ریشه یا عصب)، جراحی لیزری، تزریق دیسکوژل و اوزون را نام برد که معمولا در مواردی که شدت بیرون‌زدگی و درد بیمار در حد انجام جراحی باز نیست به کار می‌روند.

شایان ذکر است که در اغلب موارد به دلیل موفقیت بسیار بالای عمل جراحی دیسک گردن، در کمتر مواردی نیاز به استفاده از درمان‌های غیر تهاجمی می‌شود، اما کاربرد این درمان‌ها نیز قابل انکار نیست.

4- دیسک مصنوعی جایگزین پروتزهای قدیمی

در سال های اخیر به لطف توسعه تکنولوژی، شاهد پیشرفت های قابل توجهی در علوم مهندسی پزشکی و طراحی پروتزهای جایگزین دیسک گردن بوده ایم. در روش‌های قدیمی، عمل جراحی دیسک گردن شامل برداشتن دیسک و جایگزین کردن آن با پروتزی بوده است که بین دو مهره قرار می‌گرفت که حرکت بین دو مهره را از بین می‌برد. در این روش در واقع قسمتی هرچند کوچک از گردن بیمار از دست می‌رفت. البته این خلاء برای بیمار قابل احساس نبوده و دچار اختلال حرکتی نمیش.

در روش هایی که به تازگی به کار گرفته میشود، پروتزهایی استفاده میکنند که قابل حرکت بین دو مهره است و به طور دقیق میتوان نام دیسک مصنوعی را برای آن در نظر گرفت.

استفاده از دیسک مصنوعی به دقت و ظرافت بیشتری حین عمل جراحی نیاز دارد و معمولاً برای بیماران زیر 40 سال قابل اجراست. چراکه در این افراد هنوز دیسک انعطاف پذیر است و میتوان امیدوار بود با انجام این عمل، دیسک همچنان انعطاف پذیر باقی بماند.

هرچند مدل جدید پروتزهای دیسک برای کمتر شدن درد و بهبود حرکت بیماران است، اما تحقیقات هنوز نشان نداده که تفاوت چشم‌گیری بین حرکت و درد بیمار بعد از عمل در استفاده از پروتزهای قدیمی و دیسک‌های مصنوعی وجود داشته باشد. به عبارت دیگر استفاده از دیسک‌های مصنوعی نوعی تلاش برای کمک حداکثری به سلامت و بهبود عملکرد ستون فقرات گردنی در افراد جوانی است که به دیسک گردن مبتلا شده‌اند.