فهرست مطالب
زانوی پرانتزی به حالتی گفته میشود که در آن زانوهای فرد به سمت خارج متمایل شده اند و اغلب بدون آن که یک زانو در مقابل زانوی دیگر قرار بگیرد از نزدیک شدن مچ پا ها به یکدیگر جلوگیری میشود. برای درک زانوی پرانتزی مهم است که از ابتدا تراز طبیعی پاها را درک کنید. در شرایط عادی هنگام ایستادن باسن و پاها همگی در یک خط مستقیم قرار می گیرند. به عبارت دیگر وقتی در وضعیت ایستاده لگن را با یک خط مستقیم به پا وصل کنیم خط مستقیم باید از وسط دو زانو بگذرد اگر این خط از بخش خارجی زانو خارج شود به این وضعیت زانوی ضربدری گفته میشود. اما اگر این خط از قسمت داخلی آن خارج شود به این وضعیت زانوی پرانتزی گفته میشود. ما در این مقاله در مورد زانوی پرانتزی، علائم، تشخیص و راه های درمان آن صحبت می کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
علت پرانتزی شدن پاها
پاهای پرانتزی ممکن است به علت های مختلفی به وجود بیاید در ادامه برخی از علت هایی که باعث پرانتزی شدن پاها می شود اشاره می کنیم:
-
کمبود ویتامین D3
در کودکی که تازه متولد می شود فرم اندام های تحتانی او به شکل هلالی یا پرانتزی است پس از گذشت دوسال، اندام های تحتانی صاف میشوند و به صورت طبیعی تا ۴ سالگی زانوها حالت ایکس یا ضربدری و ملایم پیدا میکنند. و زاویه استخوان ران و ساق و به حدود ۶ درجه می رسد در صورتی که کودک با کمبود ویتامین D3 یا اختلال در متابولیسم کلسیم و فسفر مواجه باشد اصلاح پاهای پرانتزی در طی رشد رخ نمی دهد و ممکن است شدید هم شود. لذا کمبود ویتامین D3 در کودکی می تواند باعث پرانتزی شدن پاها شود.
-
پاره شدن مینیسک داخلی و ساییدگی در سمت داخلی زانو
اتفاق رایجی که معمولاً در خانم های بالای چند سال رخ می دهد پارگی مینیسک داخلی و همچنین کندگی مینیسک از ریشه می باشد. در صورتی که درمان مناسب انجام نشود باعث آرتروز زانو و کج شدن زانوها به سمت داخل و پرانتزی شدن زانو هم می شود.
-
آسیب صفحه رشد یک طرفه
در کودکان این آسیب به دلیل به هم خوردن تعادل رشد مساوی در دو طرف صفحه رشد ایجاد میشود که باعث انحراف زانو در اندام های آسیب دیده می گردد.
-
شکستگی مفصل زانو یا استخوان های ساق و ران
در صورت بد جوش خوردن مفصل زانوی محل شکستگی در استخوان های بالا و پایین زانو، امتداد طبیعی اندام ها از دست میرود و باعث پرانتزی شدن پاها میشود.
دلایل زانوی پرانتزی
عوامل مختلفی ممکن است باعث ایجاد زانوی پرانتزی شود. به طور کلی علائم ایجاد زانوی پرانتزی در کودکان و بزرگسالان را می توان به شرح زیر بیان کرد.
- زانوی ضربدری که بدون هیچ علت مشخصی در بزرگسالی ظاهر میشود. این نوع زانوی پرانتزی زانوی ضربدری، زانوی ایدیوپاتیک نام دارد.
- زانوی ضربدری که به شکل طبیعی در سن تا ۴ سالگی و در زمانی که کودکان در حال رشد هستند بروز می کند. راشیتیسم کلیوی همراه با نارسایی کلیوی، به گونه ای که کلیه های شما نتواند سطوح مناسب کلسیم و فسفر خون را حفظ نماید.
- نرمی استخوان ناشی از سوء تغذیه و کمبود ویتامین دی
- بیماری استخوان هیپوفسفاتمیک نرمی استخوان ناشی از مقاومت در برابر ویتامین دی است.
- زانوی ضربدری در بیشتر بزرگسالان میتواند ناشی از عواملی همچون تروما،عفونت و ورم مفاصل آرتروز یا تاثیرات باقی مانده از بیماری های ارتوپدی باشد.
علائم زانوی پرانتزی
مشخصترین علامت زانوی پرانتزی جدایی پاها در هنگام قرار گرفتن زانو ها در کنار یکدیگر است.علائم دیگر زانوی پرانتزی شامل موارد زیر می باشد:
درد زانو و لگن درد هنگام ایستادن
در صورت چسباندن زانوها به یکدیگر پاها از هم فاصله دارند.
- سفتی و درد مفاصل
- لنگ زدن در هنگام راه رفتن
- کاهش دامنه حرکت در مفصل ران
- مشکل در راه رفتن یا دویدن
- عدم ثبات زانو
- آرتروز زانو در بزرگسالی
- نارضایتی خانواده بیمار از ظاهر پا
- ممکن است فردی که به زانوی ضربدری مبتلا است علائم دیگری همچون یک بیماری زمینه ای که باعث سندروم زانوی ضربدری شده است نیز داشته باشد.
در افراد همه گروه ها که زانوی ضربدری دارد یکی از زانوها یا هر دو از زانو به شکل غیر طبیعی وادار به حمل بار اضافه می شوند و فشار بیشتری را تحمل میکنند. وجود این فشار باعث میشود که شکل استخوان ها دچار دژنراسیون پیشرونده می شود.
تشخیص پاهای پرانتزی
برای تشخیص پاهای پرانتزی راه های مختلفی به کار گرفته می شوند اولین قدم گرفتن شرح حال و بررسی سوابق و زمان ایجاد پرانتزی شدن پاها است.اندام ها در حالت ایستاده و در جهت های مختلف را رفتن مورد بررسی قرار میگیرند. در تصویربرداری عکس ایستاده زانو با نمای رخ و نیمرخ و عکس الایمنت مفصل یا سه مفصل که امتداد اندام از مفصل لگن تا مچ پا نشان داده می شود و با ترسیم خطوط و زوایای روی عکس الایمنت میتوان مقدار انحراف در بالا و پایین زانو و همچنین میزان آن را مشخص نمود. تعیین میزان انحراف و مدت زمان آن، در تصمیم گیری برای روش های مختلف درمانی نقش مهمی دارد. عکس های رادیولوژی نیز برای تشخیص زانوی پرانتزی کمک کننده می باشد.
روش های جدید درمان پای پرانتزی
از روشهای مختلفی برای درمان پای پرانتزی استفاده می شود.علم پزشکی از حوزه هایی است که مدام در حال رشد میباشد؛ این رشد در زمینه ی تشخیص و درمان انواع بیماری ها و اختلالات قابل مشاهده می باشد. در زمینه پای پرانتزی نیز این رشد چشمگیر بوده است. امروز پزشکان سعی دارد تا روش های جدیدی برای درمان پای پرانتزی ارائه دهند.نکته قابل توجهی که باید مد نظر قرار دهید این است که منظور از روش های جدید درمان پای پرانتزی روش هایی است که مکمل روش های قدیمی باشند به عبارت دیگر پزشکان متخصص با بررسی اصول حاکم بر روش های قدیمی میتواند روش های جدیدی برای درمان پای پرانتزی ارائه می دهند. در برخی از موارد روش های قدیمی را منسوخ کرده و یا آنها را به روز رسانی میکنند، زمانی که روش های قدیمی درمان پای پرانتزی به روز رسانی شود به عنوان روش های جدید درمانی مطرح میشود زیرا روش های جدید نسبت به روشهای قدیمی تاثیرگذاری بیشتری دارند. با توجه به عواملی که باعث ایجاد پای پرانتزی می شوند روش های جدید درمان پای پرانتزی را برای بیماران تجویز می کنند و با توجه به علت عارضه ای ایجاد شده و زمان ایجاد آن درمان های مناسب پیشنهاد می شود. در ادامه روش هایی که برای درمان پای پرانتزی مورد استفاده قرار میگیرد را بیان خواهیم کرد:
درمان زانوی پرانتزی بدون جراحی
با توجه به نوع زانوی پرانتزی و زمان عارضه ی ایجاد شده روشهای مختلفی برای درمان زانوی پرانتزی پیشنهاد میشود. اکثر پزشکان معتقد هستند نارسایی استخوان را میتوان با نگه داشتن سر این استخوان در یک پوشش محافظ حفره مانند به حداقل رساند و از پیشرفت آن جلوگیری نمود،در درمان زانوی ضربدری در مراحل اولیه بیماری بیشترین کاربرد را دارد. محدود نگه داشتن زانو در این حالت میتواند به وسیله ابزارهای خاصی همچون بریس انجام شود که حرکت آن را محدود میکند.
در ادامه برخی از درمان هایی که برای اصلاح زانوی پرانتزی مورد استفاده قرار میگیرند را معرفی میکنیم:
استفاده از بریس
طول دوره درمان با توجه به سن فرد و مقدار زاویه سر استخوان متفاوت است. در استفاده از بریس ها معمولاً حداقل دو سال لازم است که فرد از بریس استفاده کند.
پزشکانی که استفاده از بریس را برای درمان انحراف زانو تجویز میکنند معمولاً برنامهای برای استفاده از آن به بیمار میدهند. بر اساس برنامه تجویز شده فرد از بریس استفاده می کند. برای دستیابی به اهداف مورد نظر لازم است که چنانچه کودک در برابر استفاده از بریس مقاومت نشان میدهد بهتر است از سایر روش های درمانی برای درمان زانوی ضربدری استفاده نمود. بریس ها انواع مختلفی دارند و برای تعیین نوع بریس نارسایی الگوی عضلات و شرایط و سن بیمار مورد توجه قرار می گیرد. در مواردی که مشکل در سطح خفیف باشد و به موقع شناسایی شود بریس می تواند به راحتی اختلال موجود را درمان نماید.
درمان پای پرانتزی با جراحی
یکی از روش های درمان پای پرانتزی جراحی است که معمولاً به عنوان آخرین روش درمان پای پرانتزی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع زمانی که روش های دیگر درمان پای پرانتزی جواب ندهند می توان از عمل جراحی استفاده نمود عمل جراحی جزو جدیدترین فناوری های و نوین ترین روش ها برای درمان پای پرانتزی در علم پزشکی است. همانطور که گفتیم پای پرانتزی جزو آخرین انتخاب ها برای درمان این عارضه میباشد چرا که عمل جراحی جزو روش های تهاجمی به شمار میرود و اغلب توصیه نمیشود، مگر اینکه درمان جایگزین دیگری وجود نداشته باشد. برای عمل جراحی پای پرانتزی پزشک متخصص علت اصلی پرانتزی بودن پا را بررسی میکند و سپس با عمل جراحی اقدام به رفع این عارضه می نماید. جراحی پای پرانتزی ریسک بالایی دارد و حتی در مواقعی ممکن است عمل ناموفق باشد از این رو بهتر است که عمل جراحی پای پرانتزی توسط متخصص زانو در تهران که عمل های زیادی در این زمینه انجام داده اند صورت بپذیرد.
درمان پای پرانتزی با لیزر
استفاده از لیزر جزو روش های جدید درمان پای پرانتزی می باشد.استفاده از لیزر میتواند روند درمان را بهبود ببخشد و مزایای دیگری دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنم:
- درمان لیزر برای رفع پای پرانتزی بسیار مفید می باشد و هیچ عوارضی ندارد.
- التهابات را که در مفاصل زانو ایجاد شده است کاهش می دهد.
- از بروز درد در مفاصل و استخوان ها جلوگیری می کند.
- از ساییدگی غضروفی که در زیر کشکک زانو قرار دارد جلوگیری مینماید و از عوارض مخرب به این بیماری می کاهد.
- لیزر درمانی حتما باید توسط افراد متخصص در کلینیک های معتبر انجام شود.
درمان پای پرانتزی با حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی
بهترین روش درمان پای پرانتزی استفاده از فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی است. تمرینات اصلاحی تمریناتی بر پایه ورزش یوگا هستند که انجام آنها به مرور زمان تغییرات چشمگیری در شکل استخوان ها و نحوه قرار گرفتن مفاصل ایجاد میکند. درمان پرانتزی پا به کمک فیزیوتراپی توسط پزشکانی که در زمینه فیزیوتراپی صاحب تخصص و تجربه هستند انجام می شود.
درمان پای پرانتزی با کمک حرکات اصلاحی به مرور زمان تاثیرات خود را نشان می دهد به عبارت دیگر اگر شما برای درمان پای پرانتزی خود به فیزیوتراپیست مراجعه می کنید توقع نداشته باشید که در طی یک یا دو جلسه تاثیرات آن را مشاهده کنید لازم است که صبور باشید تا بتوانید بعد از چندین جلسه تاثیرات مثبت حرکات اصلاحی را مشاهده کنید. نکته ی قابل توجه این است که از انجام خودسرانه حرکات اصلاحی برای درمان پای پرانتزی اجتناب کنید زیرا انجام خودسرانه حرکات اصلاحی می تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد و باعث می شود که پرانتزی پا بیشتر از قبل شود. لذا انجام حرکات اصلاحی پرانتزی پا حتما باید توسط فیزیوتراپیست و در حضور وی انجام شود.
درمان پای پرانتزی با کفش های طبی
پوشیدن کفش های طبی و استاندارد تاثیر جالب توجهی در بهبود روند درمان پرانتزی پا دارد. کفش های طبیعی باعث میشود که از وارد شدن فشار بیش از حد به پاها جلوگیری شود. استفاده مکرر و مداوم است که از کفش های طبی روند درمان شما را تسریع خواهد کرد. البته کفشهای طبی که به این جهت خریداری می کنید باید استاندارد باشند پوشیدن کفشهای طبی که استانداردهای لازم را ندارند و آسیبهای بیشتری و پا ها وارد می کنند.
پای پرانتزی در کودکان
پای پرانتزی در کودکان رایج می باشد. کودکان مبتلا به خمیدگی پا در هنگام ایستادن بین زانوها و نواحی تحتانی پاها های آن ها فاصله وجود دارد. این وضعیت میتواند نتیجه خمیدگی یکی هر دو زانو به سمت بیرون باشد که باعث سختی راه رفتن در کودکان می شود. خمیدگی پاهای کودکان در روند رشد کودکان به صورت طبیعی برطرف میشود. اما اگر خمیدگی پاها در سن سه سالگی برطرف نشد نتیجه ی ابتلا به بیماریهایی همچون نرمی استخوان می باشد.گاهی اوقات نوجوانان نیز به خمیدگی پاها دچار نمی شوند لذا بهتر است که حتماً به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تهران مراجعه کنند.
حرکات اصلاحی برای درمان زانوی پرانتزی
توسط متخصصین فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی برای درمان پیشنهاد می شود. داشتن یک برنامه و فعالیت بازتوانی و حرکات اصلاحی که توسط پزشک متخصص طب فیزیکی تجویز می شود می تواند در بهبود فرد نقش بسزایی را ایفا نماید. برخی از حرکات اصلاحی قابل استفاده به شرح زیر می باشند.
-
لیفت پا به صورت کشیده
این تمرین باعث تقویت ماهیچه های سر ران و بهبود پایداری مفصل زانو میشود. هرچه این ماهیچه قوی تر باشد کنترل شما بر روی حرکت های زانو بیشتر خواهد شد برای انجام این تمرین به پشت دراز بکشید و وضعیت بدن خود را در حالت کاملاً صاف قرار دهید پای چپ خود را در محدوده ۱۵ سانتی متر بالا بیاورید و این حالت را به مدت ۱۰ ثانیه حفظ کنید.
-
حرکت کششی
برای انجام این حرکت به پشت دراز بکشید و عضلات جلوی ران خود را با فشار دادن پشت زانو به سمت زمین تحت فشار قرار دهید این حالت را تا ۵ دقیقه حفظ کنید و سپس در حالت عادی قرار بگیرید انجام این تمرین باعث کاهش ورم زانو و تقویت عضله چهار سر ران میشود
-
حرکت کشوی ران
برای انجام این حرکت به پشت دراز بکشید و پای خود را به صورت کشویی به اطراف حرکت دهید در این حالت سعی کنید سر زانوی شما به سمت بالا قرار بگیرید سپس پای خود را به موقعیت اولیه برگردانید تمرین باعث فعال شدن عضلات می شود و به طور خاص به عضلات ماهیچه سرینی بزرگ کمک بیشتری میکند. این عضلات برای حفظ پایداری ناحیه لگن در هنگام ایستادن و پیاده روی لازم و ضروری هستند.
درمان زانوی پرانتزی با استفاده از دارو
افرادی که دچار دیسپلازی استخوان هستند انواع داروهای درمانی میتواند در درمان زانوی ضربدری نقش تعیین کننده ای داشته باشند. به عنوان مثال کودکی که به راشیتیسم مقاوم در برابر ویتامین دی مبتلا است باید از داروهای مناسب برای بهبود فرایند استخوان سازی و تامین مواد معدنی مورد نیاز خود استفاده کنند. به طور مشابه کودکانی که به استئوژنز ایمپرفکتا هستند از درمان با داروی بی فسفونات برای افزایش تراکم استخوانی و کاهش ریسک شکستن استخوان ها سود میبرند.
درمان زانوی پرانتزی با استفاده از میوه و سبزیجات
انواع مواد غذایی هستند که به افراد توصیه میشود برای محافظت از سلامتی خود از آنها استفاده نمایند. درباره اینکه کدام غذاها برای سلامتی زانوی شما بهتر است حتما با پزشک متخصص خود صحبت کنید و در بسیاری از موارد غذاها و مواد غذایی زیر برای افراد مبتلا به زانوی پرانتزی توصیه می شود:
- دامنه گسترده ای از میوه ها و سبزیجات به خصوص میوه ها و سبزیجاتی که سرشار از آنتی اکسیدان ها هستند.
- غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ همچون ماهی، دانه ها آجیل و روغن های گیاهی
- پروتئین های خالص همچون ماهی، سینه مرغ و حبوبات
- غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین دی همچون لبنیات،تخم مرغ، غلات غنی شده، کنسرو ماهی با استخوان،
- ادویه های ضد التهابی همچون زردچوبه و زنجبیل
بستن پا برای درمان شکل پرانتزی جواب میده؟؟